Της Σταύρης Τσαγγαρίδου
Το βιβλίο της Μπετίνα Ντάβου «Η παιδική ηλικία και τα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας», μας
κέρδισε το ενδιαφέρον και αφού μέσω πολλών παραγωγών μας ερχόμαστε σε επαφή με νεαρούς πρωταγωνιστές ή απευθυνόμαστε σε παιδιά, το μελετήσαμε με ζήλο και εντοπίσαμε τις ψυχολογικές επιδράσεις των μέσων σ’ αυτές τις ηλικίες.
Τα ΜΜΕ συνδημιουργούν την ψυχική και κοινωνική πραγματικότητα, κυρίως του παιδιού και του εφήβου. Για τη μελέτη αυτής τους της «ιδιότητας», διακρίνονται δύο κατηγορίες δράσης τους. Η πρώτη αφορά τον τρόπο δράσης των ΜΜΕ μέσω του περιεχομένου τους, ενώ η δεύτερη σχετίζεται με τον τρόπο δράσης τους μέσω της παρουσίας τους, και ιδίως τις επηρεαζόμενες ψυχικές λειτουργίες. Με βάση αυτή τη διάκριση, εύκολα προσδιορίζεται η συμβολή των ΜΜΕ στον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων.
Στην πρώτη κατηγορία τα ΜΜΕ προβάλλονται ως «εργαλεία» που αναπτύχθηκαν για
διάφορους λόγους και προς εκπλήρωση κάποιων στόχων κοινωνικοοικονομικού περιεχομένου. Ως εκ τούτου, τα ΜΜΕ διαδίδουν αξίες, συμφέροντα και σχέσεις εξουσίας. Μάλιστα, σε μια εποχή παγκοσμιοποιημένης αγοράς και έξαρσης του καπιταλιστικού συστήματος, τα ΜΜΕ δρουν, συγκεκριμένα, για να μεταδίδουν ιδεολογίες, πληροφορίες και τρόπους ζωής αυτής της κοινωνίας. Με αυτό τον τρόπο, διαδίδουν και εδραιώνουν το κοινωνικοοικονομικό σύστημα ως εργαλεία αυτού, όπως και του πολιτικού συστήματος. Παράλληλα, τα ΜΜΕ λειτουργούν και ως «εξαρτήματα» της καθημερινότητάς μας, αφού διευκολύνουν τη ζωή μας, σε βαθμό κιόλας εξάρτησης ή εθισμού!
Επομένως, η ύπαρξή τους καθίσταται θορυβώδης, εφόσον παρέχουν και δυνατότητες
επέκτασης της προσφερόμενης εμπειρίας, δημιουργώντας αρκετά ερεθίσματα στον άνθρωπο.
Ωστόσο, όσα ερεθίσματα είναι δύσκολο ή αδύνατον να επεξεργαστούν και να ενσωματωθούν στις ανθρώπινες ψυχές, παραμένουν μετέωρα και διαταράσσουν την ψυχική τάξη, σε σημείο που προκαλούν «ψυχικό θόρυβο»! Συνεπώς, είναι έντονη η επίδραση και η «δράση» των ΜΜΕ, αφού λειτουργούν ως «εργαλεία» των ανθρώπων.
Αναφορικά με την ψυχολογική δράση του περιεχομένου των ΜΜΕ, διακρίνονται δύο ομάδες. Ως πρώτη ομάδα ορίζονται τα «εργαλεία του συστήματος» και ως δεύτερη τα «εργαλεία του ατόμου». Τα ΜΜΕ της πρώτης ομάδας, δηλαδή τα «εργαλεία του συστήματος», επηρεάζουν αρχικά τη σκέψη των ανθρώπων και κατ’ επέκταση τους τρόπους που κατανοεί τα πράγματα. Έτσι, ερμηνεύει τα πράγματα με ψυχολογικούς όρους στο επίπεδο της αναπαράστασης. Όσο για τα «εργαλεία του ατόμου», εννοούνται τα ΜΜΕ που επεκτείνουν τις δυνατότητές του με ψυχολογικούς όρους, ενώ δρουν και στο επίπεδο της βιωμένης εμπειρίας του ίδιου του εαυτού του, όπως και του άλλου. Με αυτό τον τρόπο, γίνεται δυνατή η μελέτη των επιδράσεων των ΜΜΕ στο ψυχολογικό επίπεδο της ζωής του ανθρώπου μέσω της αναπαράστασης. Σ’ αυτή τη περίπτωση μελετούνται οι επιδράσεις του κοινωνικοοικονομικού συστήματος και η έμμεση επίδραση των ΜΜΕ.
Θα τολμούσαμε να πούμε (ειδικά με τη διείσδυση πλέον και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – που αποτελούν άλλο ένα τεράστιο κεφάλαιο από μόνα τους, αλλά και αναπόσπαστο κεφάλαιο και των μέσων επικοινωνίας) ότι τα ΜΜΕ έχουν γίνει πλέον η ίδια η καθημερινότητα κάθε ανθρώπου! Αφενός ενισχύουν τη βιωμένη, ανθρώπινη εμπειρία, εξυπηρετώντας παράλληλα και το σύστημα, ενώ αφετέρου δρουν στον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων, ερμηνεύοντας τον ίδιο τον «εαυτό», καθώς και τον «άλλο» μέσω της αναπαράστασης. Γίνεται, έτσι, ευκολότερη και εφικτή η απόκτηση πληροφοριών και περιγραφικών στοιχείων γι’ αυτά, αλλά και για τα ακροατήρια ή τους θεατές τους, για τον τρόπο χρήσης τους κ.ά. Ωστόσο δεν είναι εμφανείς οι βαθύτερες κι ουσιαστικές αλλαγές που συντελούνται στην ανθρώπινη ψυχή. Γι’ αυτό το λόγο, διευκρινίζεται ότι οι σκέψεις που αναπτύσσονται στο συγκεκριμένο κεφάλαιο αποτελούν απλά προβληματισμούς προς περαιτέρω διερεύνηση και προς σφαιρικότερη κατανόηση του ψυχολογικού υπόβαθρου των παιδιών.
Η Klaketacy Productions πολύ ευχαρίστως σας παρέχει οποιαδήποτε βοήθεια και υπηρεσία
της στο θέμα λειτουργικότητας των ΜΜΕ, είτε με εργαστήρια είτε με διαλέξεις είτε και με
παραγωγές-ντοκιμαντέρ. Επικοινωνήστε μαζί μας στο +35799408761 ή μέσω της ιστοσελίδας
info@klaketacy.com. Είμαστε πάντοτε με καρδιές ανοικτές για κάθε καλό σκοπό!
Comments